အားလုံးပဲ မင်္ဂလာပါ ခင်ဗျ။ ကျွန်တော်ကတော့ Spiceworks Myanmar မှ System Developer အောင်ညီသစ် ဖြစ်ပါတယ်ခင်ဗျ။ ဒီတစ်ခါ sharing လုပ်ပေးချင်တာကတော့ business planning concept များထဲကမှ Business Model Canvas အကြောင်းဖြစ်ပါတယ်။

နေ့စဥ်နှင့်အမျှ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာနေတဲ့ ဒီဂျစ်တယ် ခေတ်ကြီးထဲမှာ နည်းပညာကို အမှီပြုပြီး Business လုပ်ငန်းတစ်ခုတည်ထောင်ဖို့အတွက် အကြံဥာဏ်ပေါင်းများစွာလည်း ပေါ်ပေါက်လာပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ဒီလို idea ကောင်းတွေရှိပေမယ့်လည်း တကယ်လက်တွေ့ အကောင်ထည်‌ဖော်ဖို့အတွက်  ဘယ်ကစလုပ်ရမယ် ဆိုတာမသိဖြစ်နေတတ်ကြပါတယ်။ Idea တွေကို အကောင်ထည်ဖော်ပြီး ငွေကြေးရင်းနှီးမှု အမြောက် အများနဲ့ လုပ်နေပေမယ့်လည်း အောင်မြင်မှုမရဘဲ ကျရှုံးသွားရတဲ့ လုပ်ငန်းများရှိတယ်ဆိုတာကို ဒီ blog မှာသွားရောက် ဖတ်ရှုနိုင်ပါတယ်။ အဲ့ဒီအတွက် မိမိတို့ idea ကို အခြေပြုရင်း business plan တွေကိုရှင်းလင်းစွာ ဖော်ပြနိုင်တဲ့ business model canvas ကို နားလည်ထားဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။ ရှုပ်ထွေးတဲ့ စီးပွားရေး အယူအဆတွေနဲ့ လုပ်ငန်းစဥ်တစ်ခုလုံးကို စာမျက်နှာတစ်ခုပေါ်မှာ ပုံဖော်နိုင်တဲ့အတွက် စီးပွားရေးပညာရပ် နောက်ခံမရှိတဲ့ သူတွေအတွက်ပင် နားလည်လွယ်ကူစေနိုင်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် အဖွဲ့အစည်းအတွင်းမှာရှိတဲ့ မတူညီတဲ့နယ်ပယ်ကြားမှာ မိမိတို့လုပ်ငန်းစဥ်တွေကို ရှင်းလင်းစွာသိနိုင်ပြီး ကောင်းမွန်သော အကြံဥာဏ်များကို ဖော်ဆောင်လာနိုင်မှာဖြစ်ပါတယ်။

Business model canvas မှာဆိုရင် အပိုင်း (၉) ပိုင်းနဲ့ ဖွဲ့စည်းထားပါတယ်။

1. Key Partners (အဓိက မိတ်ဖက်များ)

အရင်းအမြစ်တွေနဲ့ ကျွမ်းကျင်မှုတွေကို အကျိုးရှိရှိ အသုံးချနိုင်ဖို့ မဟာဗျူဟာမြောက် မိတ်ဖက်တွေကို ဖော်ထုတ်ပြီး ဆက်ဆံရေးတစ်ခု တည်ဆောက်ရန် အတွက် သတ်မှတ်ပါ။
ဥပမာ – ကုန်ပစ္စည်း ပေးသွင်းသူတွေ၊ ဖြန့်ဖြူးရေး ကွန်ရက်တွေ၊ နည်းပညာ ပံ့ပိုးသူတွေနဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်းဖြင့် စီးပွားရေးကို ပိုမိုကောင်းမွန်အောင် လုပ်ဆောင်နိုင်ပါတယ်။

2. Key Activities (အဓိက လုပ်ဆောင်ချက်များ)

စီးပွားရေးတစ်ခု အောင်မြင်ဖို့နဲ့ လက်တွေ့အကောင်အထည်ဖော်ဖို့အတွက် လိုအပ်တဲ့ အဓိကလုပ်ဆောင်ချက်တွေကို သတ်မှတ်ပါ။
ဥပမာ – ထုတ်လုပ်ခြင်း၊ ဝန်ဆောင်မှုပေးခြင်း၊ ပြဿနာဖြေရှင်းခြင်း စတဲ့ လုပ်ငန်းစဉ်တွေကို ရှင်းရှင်းလင်းလင်း သတ်မှတ်ထားသင့်ပါတယ်။

3. Key Resources (အဓိက အရင်းအမြစ်များ)

ဖောက်သည်တွေကို ထိရောက်စွာ ဝန်ဆောင်မှုပေးနိုင်ဖို့ လိုအပ်တဲ့ မရှိမဖြစ် အရင်းအမြစ်တွေကို သတ်မှတ်ပါ။ ဥပမာ – လူ့စွမ်းအား အရင်းအမြစ်၊ ငွေကြေး အရင်းအမြစ်၊ နည်းပညာ အရင်းအမြစ်တွေကို ဘယ်လို ရယူပြီး စီမံခန့်ခွဲမလဲဆိုတာ စဉ်းစားသင့်ပါတယ်။

4. Value Propositions (တန်ဖိုးထား အဆိုပြုချက်များ)

ဖောက်သည်တွေရဲ့ လိုအပ်ချက်တွေကို ဖြည့်ဆည်းပေးနိုင်ပြီး ပြိုင်ဘက်တွေနဲ့ ကွဲပြားစေမယ့် ထူးခြားတဲ့ တန်ဖိုးပေး အဆိုပြုချက်တွေကို ဖန်တီးပါ။
ဥပမာ – ဘာကြောင့် သင့်ထုတ်ကုန် သို့မဟုတ် ဝန်ဆောင်မှုက ဖောက်သည်တွေအတွက် တန်ဖိုးရှိသလဲဆိုတာ ရှင်းလင်းစွာ ဖော်ပြသင့်ပါတယ်။

5. Customer Segments (ဖောက်သည် သတ်မှတ်ချက်များ)

ဖောက်သည်တွေရဲ့ သီးခြား လိုအပ်ချက်တွေနဲ့ နှစ်သက်မှုတွေပေါ် မူတည်ပြီး သီးခြား ဖောက်သည်အုပ်စုတွေကို သတ်မှတ်ပါ။
ဥပမာ – အသက်အရွယ်၊ ဝင်ငွေ၊ နေထိုင်ရာဒေသ စတာတွေပေါ် မူတည်ပြီး ဖောက်သည်တွေကို အုပ်စုခွဲခြားပြီး သင့်တော်တဲ့ မဟာဗျူဟာတွေ ချမှတ်သင့်ပါတယ်။

6. Customer Relationships (ဖောက်သည် ဆက်ဆံရေးနည်းများ)

ဖောက်သည်တွေနဲ့ ခိုင်မာတဲ့ ဆက်ဆံရေးတွေ တည်ဆောက်ပြီး ထိန်းသိမ်းပါ။ ဒါက ဖောက်သည်တွေရဲ့ သစ္စာရှိမှုနဲ့ ထိန်းသိမ်းထားနိုင်မှုကို မြှင့်တင်ပေးပါတယ်။
ဥပမာ – ဖောက်သည်ဝန်ဆောင်မှု၊ လူမှုကွန်ရက်တွေကနေ တုံ့ပြန်ဆက်သွယ်မှု၊ ဖောက်သည် အကြံပြုချက်တွေကို နားထောင်ပြီး လိုက်လျောညီထွေ ဖြစ်အောင် လုပ်ဆောင်ခြင်းတွေ ပါဝင်ပါတယ်။

7. Channels (ဖောက်သည် ထိတွေ့ လမ်းကြောင်းများ)

ဖောက်သည်တွေနဲ့ ထိတွေ့ဆက်ဆံဖို့နဲ့ ရောင်းချဖို့အတွက် website, e-commerce, social media တွေလို အွန်လိုင်း ပလက်ဖောင်းတွေကို အသုံးပြုပါ။ ဒီနည်းက ဒစ်ဂျစ်တယ်ခေတ်မှာ ဖောက်သည်တွေဆီ မိမိထုတ်ကုန် အကြောင်း အမြန်ရောက်ရှိဖို့ ထိရောက်သော နည်းဖြစ်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် customer service center တွေ၊ ဖုန်းနဲ့ ဆက်သွယ်မှုတွေလိုမျိုး နည်းလမ်းတွေကိုလည်း ထည့်သွင်းစဥ်းစားထားပါ။

8. Cost Structure (ကုန်ကျစရိတ် ဖွဲ့စည်းပုံများ)

ဝန်ထမ်း လစာ၊ အဆာက်အုံ ငှားခ၊ ဓာတ်အား၊ ရေဖိုးမီးဖိုးတွေလို လုပ်ငန်းလည်ပတ်မှု အသုံးစရိတ်တွေကို စီမံခန့်ခွဲပါ။ ဒါက စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေ ထိရောက်စွာ လည်ပတ်နိုင်စေဖို့အတွက် အရေးကြီးပါတယ်။ ကုန်ကျစရိတ်တွေကို သေချာ စာရင်းလုပ်ထားပြီး လိုအပ်ရင် လျှော့ချနိုင်မယ့် နည်းလမ်းတွေ စဉ်းစားသင့်ပါတယ်။

9. Revenue Streams (ဝင်ငွေ စီးဆင်းမှုများ)

ဝင်ငွေရရှိဖို့ နည်းလမ်းအမျိုးမျိုးကို ထည့်သွင်း စဥ်းစားပါ။ ထုတ်ကုန်ရောင်းချခြင်း၊ ဝန်ဆောင်ခ ကောက်ခံခြင်းတို့က အဓိက နည်းလမ်းတွေ ဖြစ်ပါတယ်။ လစဉ်ကြေးစနစ်နဲ့ လိုင်စင်ကြေး ကောက်ခံခြင်း၊ ကြော်ငြာများ ဖော်ပြပေးခြင်း၊ အခမဲ့နှင့် အခပေး ပေါင်းစပ်ထားတဲ့ပုံစံ (Freemium) များပြုလုပ်ပေးခြင်းဖြင့်လည်း ဝင်ငွေရစေပါတယ်။ ဒီနည်းလမ်းတွေကို ပေါင်းစပ်အသုံးပြုခြင်းက စီးပွားရေးကို ပိုမိုတည်ငြိမ်စေပြီး ရေရှည်ရပ်တည်စေနိုင်ပါတယ်။

Business model canvas ဟာ စွန့်ဦးတီထွင်သူတွေနဲ့ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေအတွက် လုပ်ငန်းလည်ပတ်မှုနဲ့ တိုးတက်မှု ချဉ်းကပ်ပုံကို ပြောင်းလဲပေးနိုင်တဲ့ အရေးကြီးတဲ့ မူဘောင်တစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။ စီးပွားရေးတစ်ခုကို အဓိက အစိတ်အပိုင်း (၉) ခုအဖြစ် ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာခြင်းဖြင့် ပိုမိုနက်နဲတဲ့ အမြင်တွေနဲ့ ကောင်းမွန်တဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်တွေ ချမှတ်နိုင်စေပြီး မိမိလုပ်ငန်းကို ဘက်ပေါင်းစုံမှ သုံးသပ်ပေးနိုင်စွမ်းရှိပါတယ်။ ဒါကြောင့် လုပ်ငန်းရှင်များအတွက် ရရှိနိုင်တဲ့ အကျိုးကျေးဇူးတွေကတော့

၁။ မိမိတို့ရဲ့ စီးပွားရေးတစ်ခုလုံးကို စာမျက်နှာတစ်ခုတည်းပေါ်မှာ ရှင်းလင်းစွာ မြင်နိုင်ခြင်း၊
၂။ လက်ရှိပုံစံထဲက ဖြစ်နိုင်ချေရှိတဲ့ ဟာကွက်တွေ သို့မဟုတ် အားနည်းချက်တွေကို ဖော်ထုတ်နိုင်ခြင်း၊
၃။ ဆန်းသစ်တီထွင်မှုနဲ့ တိုးတက်မှုအတွက် အခွင့်အလမ်းသစ်တွေ ရှာဖွေတွေ့ရှိနိုင်ခြင်း၊
၄။ မိမိတို့ရဲ့ စီးပွားရေးအယူအဆကို သက်ဆိုင်သူတွေဆီ ပိုမိုထိရောက်စွာ ရှင်းလင်းပြောပြနိုင်ခြင်း၊
၅။ ပြောင်းလဲနေတဲ့ ဈေးကွက်အခြေအနေတွေကို လျင်မြန်စွာ လိုက်လျောညီထွေဖြစ်အောင် ပြုလုပ်နိုင်ခြင်း၊

တို့ဖြစ်ပါတယ်။

Business model canvas အစိတ်အပိုင်းတိုင်းကို ကျွန်တော်တို့ လေ့လာခဲ့ကြတဲ့အတိုင်း Key Partners ကနေစပြီး Revenue Streams တွေအထိ business plan ရေးဆွဲမှုကို ဘက်စုံချဉ်းကပ်နည်းတစ်ခု ဖြစ်စေတယ်ဆိုတာ ထင်ရှားပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ပုံသေ business model canvas တစ်ခုတည်းနှင့် အောင်မြင်အောင် လုပ်ဆောင်နိုင်မှာ မဟုတ်ဘူးဆိုတာ ကျွန်တော်တို့ နားလည်ထားပြီးသား ဖြစ်ပါတယ်။ စီးပွားရေး တိုးတက်ပြောင်းလဲလာတာနဲ့အမျှ၊ ဈေးကွက်ကနေ ရရှိလာတဲ့ အမြင်သစ်တွေကို ပုံမှန် ပြန်လည်သုံးသပ်ပြီး ပြင်ဆင်သင့်ပါတယ်။
နောက်ဆုံးအနေနဲ့ Business model canvas ဟာ အစပျိုးမှုတစ်ခုပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ပိုမိုနက်နဲတဲ့ မဟာဗျူဟာမြောက် တွေးခေါ်မှုနဲ့ လုပ်ဆောင်မှုတွေ စတင်ဖို့အတွက် အစီအစဥ်ရေးဆွဲခြင်းသာဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကို အသုံးချခြင်းဖြင့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေဟာ ပိုမိုခိုင်မာပြီး လိုက်လျောညီထွေဖြစ်တဲ့၊ အောင်မြင်တဲ့ စီးပွားရေး တစ်ခုဖြစ်အောင် အထောက်အကူရနိုင်မှာဖြစ်ပါတယ်။

မိမိတို့ရဲ့ ကိုယ်ပိုင်စီးပွားရေး သို့မဟုတ် အိုင်ဒီယာများကို စီးပွားရေး အဖြစ် ‌ဖော်ဆောင်တဲ့နေရာမှာ business model canvas ဖြည့်စွက်ရုံသက်သက်ဖြင့် အောင်မြင်နိုင်မှာ မဟုတ်ဘဲ မိမိတို့မှာရှိတဲ့ ကာယ၊ ဥာဏ ဖြင့်သာလျှင် အောင်မြင်မှုရနိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ အားလုံးကိုကျေးဇူးတင်ပါတယ် ခင်ဗျ။

Ref:

https://app.presentations.ai/view/J15y73

https://www.bplans.com

https://www.investopedia.com/terms/b/businessmodel.asp

https://claude.ai